شرایط قرارداد یا همان مفاد قرارداد، مجموعه‌ای از مقررات و ضوابطی است که طرفین قرارداد را در انجام تعهدات خود ملزم می‌کند. شرایط قرارداد می‌تواند شامل مواردی مانند موضوع قرارداد، مدت زمان اجرا، حقوق و تعهدات طرفین، مسئولیت‌ها، جرایم و دیه‌ها، حل اختلافات و غیره باشد. شرایط قرارداد می‌تواند به دو دسته عمومی و خصوصی تقسیم شود. شرایط عمومی قرارداد، شرایطی هستند که به طور کلی و استاندارد برای همه قراردادهای یک نوع خاص یا یک حوزه خاص بکار می‌روند. شرایط خصوصی قرارداد، شرایطی هستند که به طور اختصاصی و موردی برای هر قرارداد خاص توسط طرفین تعیین می‌شوند. در این مطلب، ما به بررسی شرایط عمومی و خصوصی قراردادهای پیمانکاری می‌پردازیم. پیمانکاری، فعالیتی است که در آن یک طرف (پیمانکار) متعهد می‌شود که یک اثر معین را برای طرف دیگر (کارفرما) انجام دهد و در مقابل آن حق الزحمه دریافت کند.
شرایط عمومی قراردادها
شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری، شرایطی هستند که به طور کلی و استاندارد برای همه قراردادهای پیمانکاری بکار می‌روند. این شرایط معمولا در قالب یک متن یا یک فرم آماده تهیه و تنظیم می‌شوند و طرفین قرارداد می‌توانند با امضای آن‌ها آن‌ها را پذیرفته و ملزم شوند. شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری می‌تواند شامل مواردی مانند این‌ها باشد:
– تعریف و تفسیر اصطلاحات و عبارات مورد استفاده در قرارداد
– نحوه انتخاب و اعلام پیمانکار و کارفرما
– نحوه تنظیم و تحویل مدارک و اسناد قرارداد
– نحوه انجام و نظارت بر اجرای اثر
– نحوه تعیین و پرداخت حق الزحمه و هزینه‌های پیمانکار
– نحوه تعیین و اعمال مسئولیت‌ها، تضمین‌ها و بیمه‌ها
– نحوه مدیریت تغییرات و اصلاحات در قرارداد
– نحوه مدیریت تاخیرات و تعلیقات در اجرای اثر
– نحوه مدیریت اختلافات و ارجاع آن‌ها به داوری یا دادگاه
– نحوه فسخ یا انحلال قرارداد
شرایط عمومی قراردادها پیمانکاری براساس استانداردهای ملی
شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری می‌تواند بر اساس استانداردهای ملی یا بین‌المللی تهیه شود. برخی از استانداردهای بین‌المللی شناخته شده در این زمینه عبارتند از:
– FIDIC (Fédération Internationale Des Ingénieurs-Conseils): فدراسیون بین‌المللی مهندسین مشاور
– NEC (New Engineering Contract): قرارداد مهندسی جدید
– JCT (Joint Contracts Tribunal): دادگاه مشترک قراردادها
– AIA (American Institute of Architects): انستیتو آمریکایی معماران
– EPC (Engineering، Procurement and Construction): مهندسی، تهیه و ساخت
شرایط خصوصی قراردادها
شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری، شرایطی هستند که به طور اختصاصی و موردی برای هر قرارداد خاص توسط طرفین تعیین می‌شوند. این شرایط معمولا در قالب یک الحاقیه یا یک پیوست به شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری اضافه می‌شوند و می‌توانند شرایط عمومی را تکمیل یا تغییر دهند. شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری می‌تواند شامل مواردی مانند این‌ها باشد:
– مشخصات و اطلاعات دقیق پیمانکار و کارفرما
– مشخصات و اطلاعات دقیق اثر یا پروژه مورد قرارداد
– مشخصات و اطلاعات دقیق حق الزحمه و هزینه‌های پیمانکار
– مشخصات و اطلاعات دقیق زمان‌بندی و مراحل اجرای اثر
– مشخصات و اطلاعات دقیق کیفیت و استانداردهای اجرای اثر
– مشخصات و اطلاعات دقیق تضمین‌ها و بیمه‌های مربوط به اثر
– مشخصات و اطلاعات دقیق شرایط ویژه یا خاص مربوط به اثر
– مشخصات و اطلاعات دقیق شرایط انحصاری یا محرمانه مربوط به اثر
شرایط خصوصی قراردادها پیمانکاری بر اساس نیازها و توافقات طرفین
شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری می‌تواند بر اساس نیازها و توافقات طرفین قرارداد تهیه شود. برخی از مواردی که باید در تهیه شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری مد نظر داشته باشیم عبارتند از:
– انطباق و هماهنگی شرایط خصوصی با شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری
– رعایت قوانین و مقررات مربوط به قراردادهای پیمانکاری در حوزه قانونی مورد نظر
– رعایت اصول و مبانی حقوقی مربوط به قراردادهای پیمانکاری مانند اصل تفاوت، اصل تعادل، اصل حسن نیت و غیره
– رعایت اصول و مبانی فنی مربوط به قراردادهای پیمانکاری مانند اصل ایمنی، اصل کارآمدی، اصل پایداری و غیره
– رعایت اصول و مبانی اخلاقی مربوط به قراردادهای پیمانکاری مانند اصل شفافیت، اصل عدالت، اصل احترام و غیره
تفاوت شرایط خصوصی و عمومی قراردادها
شرایط عمومی و خصوصی قرارداد پیمانکاری، هر کدام ویژگی‌ها و اهمیت‌های خود را دارند. شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری، برای ایجاد یک چارچوب قانونی و فنی مشترک و استاندارد برای همه قراردادهای پیمانکاری طراحی شده‌اند. این شرایط، به طرفین قرارداد امکان می‌دهند که با اطمینان و اعتماد از حقوق و تعهدات خود آگاه باشند و در صورت بروز اختلافات یا مشکلات، از راه‌حل‌های قابل پیش‌بینی و قابل اجرا برخوردار باشند. شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری، به طور معمول تغییر یا اصلاح نمی‌شوند و اگر تغییر یا اصلاح شوند، باید با دقت و حساسیت بالا انجام شود.
شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری، برای ایجاد یک توافق مشخص و موردی برای هر قرارداد خاص طراحی شده‌اند. این شرایط، به طرفین قرارداد امکان می‌دهند که با توجه به نیازها و شرایط خود، مواردی را که در شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری پوشش داده نشده‌اند یا نیاز به تغییر یا تکمیل دارند، مشخص و توافق کنند. شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری، به طور معمول تغییر یا اصلاح می‌شوند و اگر تغییر یا اصلاح نشوند، باید با دقت و احتیاط کمتری انجام شود.
به طور کلی، می‌توان گفت که شرایط عمومی و خصوصی قرارداد پیمانکاری، دو بخش مکمل و متکی یکدیگر هستند و باید با هماهنگی و توازن با یکدیگر تهیه و تنظیم شوند. شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری، برای ایجاد یکنواختی و استانداردسازی در قراردادهای پیمانکاری مفید هستند، اما نمی‌توانند همه جزئیات و اختلافات را پوشش دهند. شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری، برای ایجاد انعطاف‌پذیری و تطبیق‌پذیری در قراردادهای پیمانکاری مفید هستند، اما نمی‌توانند بدون توجه به شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری تهیه و تنظیم شوند.
نتیجه‌گیری
در این مطلب، ما به بررسی شرایط خصوصی و عمومی قراردادهای پیمانکاری پرداختیم. دیدیم که شرایط قرارداد، مجموعه‌ای از مقررات و ضوابطی است که طرفین قرارداد را در انجام تعهدات خود ملزم می‌کند. شرایط قرارداد می‌تواند به دو دسته عمومی و خصوصی تقسیم شود. شرایط عمومی قرارداد، شرایطی هستند که به طور کلی و استاندارد برای همه قراردادهای یک نوع خاص یا یک حوزه خاص بکار می‌روند. شرایط خصوصی قرارداد، شرایطی هستند که به طور اختصاصی و موردی برای هر قرارداد خاص توسط طرفین تعیین می‌شوند. شرایط عمومی و خصوصی قرارداد، دو بخش مکمل و متکی یکدیگر هستند و باید با هماهنگی و توازن با یکدیگر تهیه و تنظیم شوند.
ما همچنین به برخی از استانداردهای بین‌المللی شناخته شده در زمینه شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری اشاره کردیم و برخی از مواردی که باید در تهیه شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری مد نظر داشته باشیم را بیان کردیم. امیدواریم که این مطلب برای شما مفید و آموزنده بوده باشد.
