اگر تا به حال پای قراردادی را امضا کرده باشید ، حتما با بند فورس ماژور در آن برخورد کرده اید. یک قرارداد شامل بند های مختلفی است که نحوه ی همکاری و تعهد طرفین نسب به یکدیگر را تعیین می کند. معمولا یکی از این بندها به تعیین سرنوشت قرارداد در شرایط فورس ماژور اختصاص دارد . در این مقاله قصد داریم شما را با فورس ماژور در قرارداد و پیمان ها آشنا کنیم
تعریف فورس ماژور
فورس ماژور اصطلاحی فرانسوی است که در متن قانون ایران با لغت قوه قهریه معادل سازی شده است. فورس ماژور در قرارداد ، باعث از بین رفتن تعهدات در صورت وقوع حوادث خاص و خارج از کنترل است . در متن قانون برای شرح فورس ماژور به حوادثی از جمله ، جنگ ، سیل ، توفان و زلزله اشاره شده است. موارد مذکور به عنوان فورس ماژور، حصری نیستند بلکه تمثیلی اند که می تواند شامل موارد مشابه نیز گردد.
شرایط وقوع فورس ماژور
یک اتفاق باید دارای شرایط زیر باشد تا به عنوان فورس ماژور یا قوه ی قهریه به حساب آید.
۱) خارج از کنترل هریک طرفین قرارداد باشد.
۲)طرف مربوط پیش از انعقاد پیمان به طور منطقی قادر به مقابله با آن نبوده است.
۳) در صورت بروز ، طرف مربوط به طور منطقی قادر به جلوگیری از آن یا مقابله با آن نمی باشد.
۴) به هیچ وجه نمی توان طرف دیگر را در بروز آن مقصر دانست.
آیا فورس ماژور شامل بحران اقتصادی می شود ؟
حقوقدانان بین فورس ماژور و ” تغییر اوضاع و احوال ” یک قرارداد تفاوت قائلند و بحرانهای اقتصادی را از نوع تغییر اوضاع و احوال قرارداد می شمارند. تغییر اوضاع و احوال قرارداد در قراردادهای بین المللی اصل و قاعده ای را ایجاد کرده که به نام قاعده ” ربوس سیک استانتی بوس ” rebus sic stantibus مشهور است.
قاعده ربوس چیست ؟
در قاعده ربوس ، فی الواقع بحث در لزوم و عدم لزوم قراردادی است که با اوضاع و احوال معین از نظر شرایط اجتماعی ، اقتصادی ، قانون گذاری ، پولیو بانکی منعقد شده است و در این اوضاع و احوال ، به خصوص در قراردادهای دراز مدت به هنگام اجرای قرارداد آن چنان تغییری اساسی وبنیادی ایجاد شود که اجرای قرارداد برای متعهد سخت و دشوار شده ویا چنین شرایطی موجب ضرر فاحش و نامعقول متعهد گردد.
پیرامون قاعده ربوس در قانون مدنی یا دیگر قوانین ایران ، مستقلا ماده یا موادی وجود ندارد. ولی اصول دیگری در نظام حقوقی ما و فقه امامیه بیان شده است.
عناصر تشکیل دهنده نظریه تغییر اوضاع و احول ( قاعده ربوس ) به قرار زیر است:
- بروز حادثه
- مشکل شدن اجرای قرارداد
- اوضاع و احوال زمان عقد به طور بنیادی و اساسی تغییر یابد
- در اثر تغییر در اوضاع و احوال زمان عقد، تعادل و توازن قرارداد به شدت برهم خورده و روابط طرفین را متاثر سازد.
- حادث نشدن وقایعی که منجر به تغییر اوضاع و احوال میگردد، فرض اساس در قرارداد باشد.
تفاوت قاعده ربوس ( یا تغییر شرایط قرارداد ) با فورس ماژور چیست ؟
تفاوت عمده قاعده ربوس ( یا تغییر شرایط قرارداد ) با فورس ماژور در این است که در فورس ماژور اجرای قرارداد غیر ممکن میشود ولی در تغییر شرایط قراردادی ، اجرای قرارداد به قدری دشوار می شود که موجب تضرر یک از طرفین قرارداد می گردد.
زمانی که یک قرارداد را مطالعه میکنیم از مبنای کلیم و یا از مبنای مدیریت کردن قرارداد باید به تمامی شروط از تمامی ابعاد نگاه کنیم تا بتوانیم متوجه این ابهامات گردیم و من فکر میکنم یکی از کارهای بسیار بسیار تخصصی است. شرکت رابین توسعه اندیشان پارسارگاد (رابین پروژه) آماده‌ی خدمت رسانی به شما عزیزان در حوزه ی مدیریت ادعا در تمامی فاز ها هست.
